واریس و راه­های پیشگیری و درمان آن

در حالت طبیعی دریچه ­هایی به نام لانه کبوتری در طول سیاهرگ ­ها وجود دارند که خون را خلاف جهت جاذبه به سمت قلب حرکت می­ دهند. اگر به هر علتی، که شایع­ ترین آن افزایش فشار پشت دریچه ­ها است، خون پشت آن­ ها تجمع پیدا کند، دریچه ­ها به صورت مداوم متسع شده و خون به پشت آن پس می ­زند و دیگر به سمت بالا هدایت نشده و در یک مقطع می­ ماند، به تدریج این رگ ­ها با خاصیت کشسانی جدارشان بزرگ شده و برجسته و نمایان می­ شوند و از روی سطح پوست دیده می­ شوند، از جمله عواملی که باعث افزایش فشار پشت دریچه ­ها می شود چاقی، بارداری، تغییرات هورمونی، ایستادن و یا نشستن طولانی مدت می­ باشد.

چه عواملی فرد را مستعد ابتلا به واریس می کند؟

شایع­ ترین عامل، وراثت و ژنتیک است. در بعضی خانواده ­ها شیوع واریس بیشتر دیده می ­شود، چون کشسانی رگ های آن ها نسبت به سایرین متفاوت است.

دومین عامل شغل فرد می باشد، افرادی که طولانی مدت سر­پا می ­ایستند ممکن است دچار واریس شوند.

در خانم­ ها، به خصوص بعد از بارداری، هم به دلیل تغییرات هورمونی که روی جدار رگ­ ها تأثیر دارد و هم به خاطر افزایش وزنی که در طول بارداری داشتند و فشاری که بر لگن آن ­ها وارد شده است، مستعد ابتلا به واریس هستند. نوع تغذیه هم عامل تاثیرگذاری است. در افرادی که سطح بالایی از چربی­ ها را مصرف می­ کنند و ویتامین C و D کمی دارند، کشسانی رگ ­ها تغییر می کنند و باعث ابتلا به واریس می ­شود.

آیا راه پیشگیری از واریس هم وجود دارد؟

همان­طور که گفته شد، وراثت عامل مهمی در بروز این بیماری است و قاعدتاً در این مورد راه پیشگیری وجود ندارد. همچنین در مورد ابتلا به واریس به علت تغییرات هورمونی هم نمی­ توانیم پیشگیری خاصی داشته باشیم، اما می­ توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.

مهم ­ترین کاری که باید صورت بگیرد، هدایت جریان خون به سطح بالا است. بعضی ورزش ­ها هستند که با حرکات انقباضی که به عضلات ساق پا داده می­ شود، باعث هدایت جریان خون به سمت بالا می­ شود بنابراین اگر افراد در وضعیت ثابت ایستاده یا نشسته­ اند، به آن­ ها توصیه می ­کنیم هر یک ساعت یک بار ده دقیقه یا یک ربع راه بروند یا حرکتی با عضلات خود انجام بدهند که خون به سمت بالا حرکت کند.

جوراب­ های واریس هم تاثیر گذارند، آن­ ها با فشار بر جداره رگ ­ها خون را به سمت بالا هدایت می­ کنند. این جوراب­ ها انواع مختلفی دارند و برای پیشگیری و درمان استفاده شده وکاربردهای متفاوتی دارند. بهتر است در مواقعی که فرد به صورت مداوم می­ ایستد یا سفرهای طولانی مدت می ­رود، از جوراب های پیشگیری از واریس استفاده کنند، به خصوص افرادی که مستعد واریس هستند.

راه درمان واریس چیست؟

زمانی که فرد دچار واریس شده است باید درمان آغاز شود. هر چه سریع ­تر درمان شروع شود، احتمال این که به درمان پاسخ قطعی بدهد بیشتر است. در افرادی که واریس پیشرفته و طولانی شده است، درمان هم پیچیده ­تر و زمان­ بر می شود. گاهی مردم نگاه بدبینانه به درمان واریس دارند و به همین دلیل دیر به پزشک مراجعه می کنند.

در سال­ های اخیر پیشرفت­ های زیادی در زمینه درمان واریس صورت گرفته است. در حال حاضر به خصوص برای درمان واریس­ های پیشرفته، از دستگاه لیزر واریس اندوواسکولار (درون رگ ­ها) زیاد استفاده می­ شود. در این نوع از درمان در افرادی که دریچه اصلی وریدی یعنی دریچه صافنو فمورال در کشاله ران نارسا است و خون به داخل ورید اصلی پا پس زده می­ شود از طریق فیبرهای لیزری که به داخل رگ هدایت می­ شود این مسیر قطع می­ شود. این نوع درمان معمولا موفقیت­ آمیز است.

در مواقعی که بیماری هنوز زیاد پیشرفت نکرده و دریچه رگ نارسا نیست، از اسکلروتراپی استفاده می­ کنیم، در این روش با مواد فوم شکلی که خاصیت سوزاننده یا اسکلروزان دارند واریس را درمان می ­کنیم. با توجه به سایز واریس، از غلظت های مختلف این مواد استفاده می­ شود و نتایج هم معمولا خوب است.

درمان واریس سرپایی است یا نیاز به بستری در بیمارستان دارد؟

این سوال برای خیلی از بیماران به وجود می ­آید. روش درمان واریس با لیزر برای بیمار بسیار ساده است و نیازی به بستری شدن و بی هوشی نیست و مدت زمان عمل بین نیم تا یک ساعت است. بیمار بلافاصله بعد از عمل باید حتما راه برود، چون هر چه بیمار کمتر حرکت کند، شانس ایجاد لخته در او بیشتر می­ شود.

بعد از عمل، بیمار بایستی بانداژ کشی یا جوراب ­های مخصوص واریس را حداقل تا ۴۸ ساعت بعد از عمل مدوام استفاده کند و تا دو ماه بعد هم فقط شب­ ها می تواند جوراب را در بیاورد، اما روز­ها باید تا ۳ هفته استفاده کند تا وضعیت فشردگی رگ ­ها حفظ شود. بعد از اسکلروتراپی هم به همین صورت است. بیمار نباید تا ۴۸ ساعت مسافرت طولانی انجام بدهد.

علایم واریس احساس درد، سنگینی، تورم و تغییر رنگ در پاها است. یکی از عوارضی که خیلی خطرناک است، ایجاد لخته در رگ­ ها است که باعث ایجاد لخته یا ترومبوفلبیت های سطحی و عمقی می شود، حتی ممکن است خطر آمبولی ریه برای فرد داشته باشد، بنابراین بسیار مهم است که فرد هر چه سریع ­تر تحت درمان قرار گیرد.

راه تشخیص واریس چیست؟

از طریق سونوگرافی داپلر می ­توانیم رگ ­ها را ببینیم و متوجه می ­شویم چه میزان برگشت خون وجود دارد.

عوارض مهم واریس چیست؟

مسأله بعدی که وجود دارد این است که چون خون در یک نقطه تجمع پیدا می کند و اکسیژن رسانی عضلات آن ناحیه به خوبی انجام نمی­ شود، ممکن است باعث ایجاد زخم در فرد شود. این زخم ­ها خیلی دیر بهبود پیدا می­ کنند و تا زمانی که واریس درمان نشود معمولا این زخم ­ها پیش­رونده هستند. اگر این زخم­ ها دچار خونریزی شوند، خونریزی ­های شدیدی رخ می­ دهد و گه گاه بند آوردن خونریزی بسیار مشکل است. حتی چند نمونه خون ریزی دائم که منجر به مرگ شده است نیز گزارش شده است.

عارضه ترومبوفلبیت چیست؟

وقتی خون جایی ثابت می­ شود، پلاکت­ ها فعال می­ شوند، این باعث می ­شود فرد مستعد ایجاد لخته شود. اگر فرد ضربه بخورد، آسیب ببیند و یا برخی فاکتورها در بدنش کم باشد که مانع از انعقاد خون شود، مستعد ایجاد لخته خواهد شد. در این افراد از درمان­ هایی استفاده می­ شود که از آمبولی ریه جلوگیری شده و هرچه سریع ­تر لخته حل شود. خوشبختانه درمان­ های جدیدی وجود دارد که به­ کنترل مداوم وضعیت انعقادی نیاز ندارد و مریض یک بار در روز دارو را مصرف می کند و نتیجه می­ گیرد.

درمان­ های جدید ترومبوآمبولی چیست؟

درمان­ های جدید آمبولی ریه داروهایی هستند که فاکتور ۱۰ را مهار می­ کنند و فرد لازم نیست به طور مرتب آزمایش PT را انجام دهد. همچنین این دارو­ها خطر عوارض خونریزی دهنده شدید را کم می­ کنند، به ویژه برای افراد مسن که بررسی مرتب PT برای آن ها دشوار بود و یا دسترسی به پزشک نداشتند. نتایج بهتری نیز از این دارو گرفته شده و نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست.

منبع : سلام سلامت 

دانلود فایل مصاحبه

نوشته واریس و راه­های پیشگیری و درمان آن اولین بار در دکتر فریبا هندسی متخصص قلب و عروق. پدیدار شد.